Benoeming AMATEUR VAN HET JAAR 1984
Considerans, uitgesproken door ir. D.W. Rollema,
PAØSE, tijdens de Dag voor de Amateur te Amsterdam op
26 oktober 1985.
Mijnheer de voorzitter, dames en heren.
De Stichting Wetenschappelijk Radiofonds Veder kwam tot stand op 4 augustus 1927
en zij draagt de naam van de oprichter, de heer Anthony Veder te Rotterdam. De
heer Veder, zelf verwoed radio-amateur van het eerste uur, was in 1916 één van
de mede-oprichters van de Nederlandsche Vereeniging voor Radiotelegrafie, de
NVVR, één van de drie vooroorlogse verenigingen die in 1945 zijn
opgegaan in de toen opgerichte en thans jubilerende VERON.
De doelstellingen van de Stichting zijn vastgelegd in de statuten. Ik citeer
artikel 2: "De stichting heeft uitsluitend tot doel de bevordering van de
ontwikkeling van de wetenschap en techniek op het gebied van radio-telegrafie,
radio-telefonie en radio-televisie en al zodanige wetenschappen en technieken,
welke in de toekomst uit of naast deze bovengenoemde wetenschappen mochten
voorkomen of ontstaan, doch alleen voorzover zij direct of indirect met
bovengenoemde wetenschappen en technieken verband houden, alles in de ruimste
zin". Einde van het citaat.
Deze bevordering van de ontwikkeling van de wetenschap en techniek geschiedt o.a.
door het toekennen van prijzen. Onder die prijswinnaars komen namen voor die in
ons land een bekende klank hebben gekregen onder vakmensen en amateurs. Ik noem
u Koomans die een prijs kreeg voor zijn werkzaamheden in verband met de
radiotelefonieverbindingen van PTT tussen Nederland en wat toen Nederlands
Indië heette. Koomans is in amateurkringen bekend geworden door het
"schema Koomans",
een omroepontvanger met drie trioden en drie honingraatspoelen; een
toestel waaraan het begrip "Mexicaanse hond" onverbrekelijk is verbonden. Voorts
noem ik u als prijswinnaar von Weiler, een Nederlander die we beschouwen als de
vader van de radarontwikkeling in ons land van vóór de Tweede
Wereldoorlog.
Maar ook amateurs vielen af en toe in de prijzen, waaraan het feit dat de heer
Veder zelf enthousiast amateur was niet vreemd zal zijn.
De eerste amateur die deze eer te beurt viel was de heer Kerkhof, PAØKT,
die de prijs in 1937 ontving voor zijn pionierswerk op het gebied van
grofrastertelevisie voor amateurs. Daarna hebben nog 12 amateurs in de loop der
jaren een prijs uit het Fonds ontvangen; sommigen individueel, anderen in
groepsverband. Hieruit blijkt een duidelijk stuk waardering voor de technische
prestaties die door amateurs binnen het kader van hun toch enigszins beperkte
mogelijkheden zijn geleverd. Het is overigens bekend dat Marconi, toen hij in
het begin van de jaren dertig een bezoek bracht aan een amateurradiostation
opmerkte, dat hij zichzelf ook als een amateur beschouwde.
De voorwaarden die zijn verbonden aan het verkrijgen van een
amateurradiozendmachtiging leggen duidelijk de nadruk op het technisch aspect
van de hobby. In de beginjaren van het zendamateurisme was het bedrijven van
techniek door de amateur een vanzelfsprekende zaak. Complete zenders en
ontvangers voor amateurgebruik waren nauwelijks te koop en die waren bovendien
zo duur dat alleen een enkele, gefortuneerde bofferd zich zoiets kon veroorloven.
Dus maakte de amateur zijn ontvanger en zender zelf. De laatste twee decennia is
hierin een duidelijke ommekeer gekomen. Apparatuur voor amateurgebruik in een
grote verscheidenheid verscheen in de winkels. Aanvankelijk van Amerikaanse en
Engelse oorsprong, thans vrijwel uitsluitend uit Japan. Het merendeel van de
huidige amateurs maakt gebruik van zulke fabriekstoestellen. Vooral zij voor wie
het communicatie-aspect van de hobby voorop staat.
Toch is er nog steeds een groep amateurs die werkt met al of niet geheel
zelfvervaardigde apparatuur. Wie wel eens in zo'n moderne Japanse zenderontvanger
heeft gekeken begrijpt wellicht niet hoe zoiets zelf zou kunnen worden gemaakt.
Men vergete echter niet dat de fabrikant een toestel op de markt brengt dat aan
een groot aantal nogal uiteenlopende wensen tegemoet komt, teneinde een zo groot
mogelijk deel van de markt voor amateurapparatuur te kunnen bestrijken. Voorts
voorziet de fabrikant zijn produkten vaak van allerlei faciliteiten die met de
primaire functie van zender of ontvanger niets te maken hebben en dan ook als
toeters en bellen kunnen worden gekwalificeerd. Zij dragen echter aanzienlijk
bij tot de complexiteit van het toestel. De amateur die zelf zijn ontvanger of
zender maakt zal zich beperken tot alleen datgene dat hij essentieel vindt. Dit
leidt tot een aanzienlijke vereenvoudiging en brengt het zelf construeren binnen
het bereik van de - zij het gevorderde - amateur. Soms blijken dan de prestaties
van dit eigen produkt zelfs beter dan die van de Japanse fabrieksapparatuur,
omdat de beperking tot een aantal essentiële functies veelal de compromissen
onnodig maakt waartoe de Japanse ontwerper zich ziet gedwongen.
Wij zeiden het reeds: de gevorderde amateur. Want laten we reëel blijven,
het zelf ontwerpen van een ontvanger, zender of gecombineerde zender-ontvanger
vraagt meer en diepergaande technische kennis dan voor het examen
radiozendamateur is vereist.
Toch kunnen ook de in dit opzicht minder rijk bedeelden het genot van het werken
met zelfgemaakte apparatuur delen, mits zij kunnen profiteren van het werk dat
door de technisch meer onderlegde collega's is verricht. Dat gebeurt door directe
kennisneming van zelfgemaakte apparatuur in een beperkte kring; bijvoorbeeld
binnen een afdeling van de VERON. Een bredere bekendheid krijgt zelfontworpen
apparatuur door publicaties in verenigingsbladen. Een blad als Electron zou niet
kunnen bestaan zonder deze bijdragen van amateurs die de vruchten van hun hobby
op deze wijze uitdragen.
Keren wij terug tot de Stichting WERA Fonds Veder. Naast het toekennen van
prijzen aan professionals en amateurs benoemt de Stichting sedert 1963 de
Amateur van het Jaar. De man die dit jaar deze onderscheiding te beurt valt
dient te worden gezocht in de zojuist beschreven groep amateurs die zich actief
bezighoudt met het zelf maken van apparatuur en daaraan via publicaties in
Electron ruime bekendheid geeft.
De secretaris van de redactiecommissie van Electron heeft vastgesteld dat het
eerste artikel van de hand van de Amateur van het Jaar 1984 werd gepubliceerd in
1975. Daarna zijn erop tot op heden niet minder dan 44 gevolgd, waarvan de
laatste vier nog op publicatie wachten. Eén van deze artikelen verscheen in negen
afleveringen en behandelde het zelf maken van een zenderontvanger voor de
kortegolfbanden.
Dames en heren, het is mij een eer en een genoegen u te kunnen mededelen dat het
bestuur van de Stichting WERA Fonds Veder benoemt tot Amateur van het Jaar 1984:
de heer Douwe Kooijstra, PAØDKO te Kollum.
U weet dat de E en de R in VERON staan voor Experimenteel Radio-onderzoek. Het
hoofdbestuur van de VERON heeft in zijn voordracht van de heer Kooijstra terecht
vastgesteld dat PAØDKO aan dit experimenteel radio-onderzoek duidelijk
vorm heeft gegeven en met zijn publikaties het zelf maken van apparatuur door de
amateur in sterke mate heeft gestimuleerd.
De onderscheiding Amateur van het Jaar 1984 zal thans aan de heer Kooijstra
worden uitgereikt door de secretaris van de Stichting, de heer C. de Hoog.
Ik dank u voor uw aandacht.
|