Benoeming AMATEUR VAN HET JAAR 1999

Considerans, uitgesproken door prof.ir. K.H.J. Robers, PAØKLS
tijdens de Dag voor de Amateur te Apeldoorn op 14 oktober 2000

Mijnheer de voorzitter, dames en heren,

Het Wetenschappelijk Radiofonds Veder heeft begin dit jaar tot een wijziging in haar bestuur besloten, waardoor de taken van Dick Rollema, PAØSE, aan mij zijn overgedragen. Daarom zult U het voor deze considerans voor de amateur van het jaar 1999 met mij moeten doen.

De voorganger van Dick-SE was Leo van der Toolen, PAØNP. Zijn consideransen zullen de wat oudere zendamateurs vast nog helder voor de geest staan. Bij het aanhoren daarvan was het een sport om uit zijn woorden af te leiden wie het zou worden. Daarbij moest je lopende het betoog je verwachting regelmatig bijstellen. Zelfs aan het eind was nog niet zonneklaar wie de gelukkige was, totdat het verlossende woord gesproken was en iedereen verzuchtte: Ach ja, natuurlijk.

Ja, U hoorde het goed, het gaat vandaag om de amateur van het jaar 1999. De amateurs worden namelijk beoordeeld op hun activiteiten ten behoeve van het zendamateurisme in een bepaald jaar en dat jaar moet daarvoor ten einde zijn gekomen. Bovendien zal daarna nog enig rijp beraad moeten plaats vinden. Daarom wordt vandaag de amateur van het jaar 1999 bekend gemaakt en zult U voor de amateur van het jaar 2000 nog een jaartje moeten wachten.

Het zendamateurisme wordt gezien als een wetenschap. Dat lijkt misschien merkwaardig, maar wetenschap wordt gekarakteriseerd door het doen van onderzoek. En zendamateurs doen onderzoek, experimenteel onderzoek. Daarom ook heeft het Wetenschappelijk Radiofonds Veder speciale belangstelling voor zendamateurs en hun onderzoek.

Het onderzoek van de zendamateurs begeeft zich op velerlei gebied. In het oog springend zijn natuurlijk de experimenten op het gebied van de radiotechniek. Daarbij zien wij met genoegen dat zendamateurs niet tevreden zijn met de specificaties van gekochte zenders en ontvangers en daarom er toe over gaan om hun apparatuur zelf te bouwen. Maar ook het onderzoek aan de "aether" is van een niet te onderschatten belang. Ook daar zijn fenomenen waar te nemen, die nog onvoldoende begrepen zijn en waarvan de bruikbaarheid alleen door een halsstarrig aanspreken daarvan naar boven kan komen.

Maar om een wetenschap te zijn is onderzoek alleen niet voldoende. Want wat heeft het voor zin wanneer één amateur meent te weten hoe iets werkt of hoe je het kunt gebruiken? Essentieel is dat wetenschap verspreid wordt. Zo kunnen anderen ook gebruik maken van de nieuwe kennis, en wat meer is, ze kunnen erop voortborduren. Daarmee wordt de totale hoeveelheid kennis groter, want deze zit in de hoofden van meer wetenschappers en nieuwe kennis wordt sneller gegenereerd, en dat is waarom het gaat.

De verspreiding van de nieuwe kennis gaat door publicatie. Het is daarom verheugend om te zien dat zendamateurs over de hele wereld hun lijfbladen hebben, waarin zij hun nieuwe kennis beschikbaar stellen aan anderen. Wij lezen en schrijven daarom in Electron. Een blad als Electron kan daarom gezien worden als de spil waaromheen het zendamateurisme in Nederland draait. Wie denkt bij te kunnen dragen aan de wetenschap zonder zijn literatuur te lezen en zonder zijn bevindingen aan te bieden ter publicatie, is verkeerd bezig.

Natuurlijk is het zo dat het schrijven van een bijdrage voor Electron een hoeveelheid vrije tijd kost. Vrije tijd die je wellicht liever aan iets anders had besteed; aan solderen, of het maken van QSO's. Het is daarom heel gemakkelijk om jezelf in te prenten dat jij toch niets kunt bijdragen. Wat jij doet en ervaart zal wel allang bekend zijn bij iedereen. Zeker bij de jeugd is er een tendens om zo te denken, uit onervarenheid, of uit gemakzucht?

Jeugd is heel belangrijk voor de wetenschap. Marconi was rond de twintig jaar oud toen hij zijn eerste experimenten op het gebied van de radio deed. Jongeren doen vaak heel belangrijke uitvindingen. Dat komt omdat zij nog niet weten wat er "gewoon kan" en wat niet. Daarom stellen zij vaak dingen voor, waarvan de "gevestigde orde" meent dat het niet mogelijk is. Vroeger kon dat ook niet, maar intussen is de wereld onder hun handen veranderd, zonder dat ze het zagen, zo druk waren ze met hun dagelijkse beslommeringen. En dan komt er een jongeling die voorstelt om het eens heel anders te doen, om gebruik te maken van de nieuwe technieken die hem onlangs ter ore zijn gekomen. Jonge mensen zijn daarom heel belangrijk. En zij moeten worden aangemoedigd om hun ideeën te publiceren.

Maar publiceren is niet genoeg. Als het gepubliceerde niet wordt gelezen, en begrepen, mist het zijn nut. Het afgelopen jaar hebben wij in Electron enige vervolgartikelen gezien over nieuwe technieken. Technieken, waarbij informatie niet analoog, maar digitaal verwerkt wordt. Een uitgebreide reeks artikelen, geschreven door een amateur in ons land, leidde ons in in de geheimen van digitale filtering. Filters zijn van essentieel belang in de radiotechniek. De artikelen waren voor Electron in het Engels geschreven en zijn naar het Nederlands vertaald door Klaas Spaargaren, die ons in 1999 helaas ontvallen is.

Maar hebt U het ook gelezen? En meer nog, hebt U het begrepen? Om mee te blijven doen in de wetenschap die zendamateurisme heet, bent u welhaast verplicht om u daarin te verdiepen. Nee, dat valt inderdaad niet mee, zoveel zwarte lettertjes op wit papier! Het kost heel wat moeite om die nieuwe begrippen in je hoofd te stampen. Blader niet te snel door met het idee dat dit toch veel te hoog voor jou gegrepen is. Dat is niet waar, daarmee doe je jezelf te kort, en je doet Klaas te kort.

Stel je eens voor de enorme hoeveelheid werk die er gestoken is in zo'n publicatie. Eerst het schrijven in het Engels en daarna nog eens het vertalen van tientallen pagina's. En dat allemaal met het motief om U als Nederlandse zendamateurs een nieuwe ontwikkeling bij te brengen, zodat u daar iets nieuws mee kunt. Dat blader je toch niet zomaar door?

Zo zijn er meer zendamateurs-wetenschappers die grote hoeveelheden tijd steken in het schrijven, om hun opgedane kennis aan U allen beschikbaar te stellen. Wie herinnert zich niet de "Reflecties" door PAØSE? Kunt U zich voorstellen wat het is om elke maand enige pagina's tekst te moeten schrijven omdat je er ooit aan begonnen bent? In plaats daarvan lezen wij nu de Technische Notities van een aantal mede amateurs. Nu zijn er meer schouders die de last torsen. Maar het zijn vaak juweeltjes van bijeen gesprokkelde kennis, in menig geval speciaal voor U bestudeerd om er een sluitend verhaal van te maken.

Zo was er een mede-amateur die de moeite had genomen om eens precies op te schrijven hoe je coax-pluggen aan kabels zet. Doet U dat ook steeds een beetje op de gok, een beetje naar bevind van zaken? Het is toch echt de moeite waard om dat op de juiste manier te doen. Je bent er lang genoeg mee bezig, dus doe het dan maar meteen goed. De kennis is er nou voor iedereen.

Maar, zoals al eerder gezegd, het is niet techniek alleen. Het zendamateurisme verdiept zich ook in het gedrag van de "aether". Een aether, die weer bruist van activiteit, omdat hij wordt beïnvloed door een stijgend aantal zonnevlekken. Onder ons zijn er amateurs die daar meer dan gemiddeld in geïnteresseerd zijn en die kennis ook regelmatig met ons delen. Wij lezen daarvoor het "Traffic Nieuws" en daarin staat te lezen wat er voor verbindingen gemaakt zijn. Direct daaruit zijn ook de gedragingen van de aether af te lezen. Wie deze berichten na pluist over de vijftig jaar dat Electron intussen verschijnt, kan daar een schat aan informatie uit halen. Elke maand moet ook dat weer klaar liggen bij de drukker.

Maar in 1999 was er nog een ander fenomeen dat het gedrag van de aether veranderde: er was een vrij diepe zonsverduistering. Gewone mensen gaan dan buiten staan om door een berookt glaasje naar de zon te turen. Je weet dan van tevoren wat je gaat zien. Zendamateurs kruipen achter hun set om te horen hoe de condities veranderen. Nou, ze veranderden inderdaad. Echte kennis daarover kun je alleen opdoen als je met velen bent. Ieder beluistert daarbij zijn favoriete banden en beoordeelt de veranderingen van de condities. Al die kennis samen geeft een goed beeld van wat er werkelijk gebeurde. Een onderzoeksinstituut kan dat nooit op zoveel frequenties en over zoveel radiowegen tegelijk. Ons lijfblad informeerde ons over de uitkomsten.

Het is niet alleen op HF dat de verbindingen sterk afhankelijk zijn van de condities. Ook op "VHF en hoger" zijn de condities vaak grillig. Ook hier zien wij een vastlegging daarvan in de vorm van bijdragen van velen, die tenslotte toch weer door één persoon gebundeld moeten worden. Elke maand opnieuw.

De jongere zend- en luisteramateur, die het gedrag van de aether nog niet zo aan den lijve ondervonden heeft, kan aan de genoemde rubrieken een hoop informatie ontlenen. En zoals gezegd, de jeugd is belangrijk. Zij moeten zo vroeg mogelijk kennis nemen van wat je allemaal voor leuks kunt doen met radio als hobby. Daarom is het goed dat er actieve aandacht is voor de jeugd. Daarom is het goed dat het HB een Werkgroep Instroom Jeugd, die het juiste WIJ-gevoel moet geven, heeft ingesteld. Daarom is het goed dat er een Jongste Top-10 in Electron verscheen. Overigens was dat in 1999 voor het laatst. Een verscherpte wetgeving op het gebied van de privacy maakte het onmogelijk om dit voort te zetten. Het is niet het enige voorbeeld waarin deze wetgeving contra-productief uitpakt.

Daarom is het goed dat op het Pinksterkamp de afdeling Eindhoven zichzelf installeert met een massieve hoeveelheid zend- en luisteramateurs van ver onder de dertig. Ja, en dat is dan allemaal wat luidruchtiger dan in de andere, meer vergrijsde afdelingen. Maar zie hen bezig grote antennes op te zetten. Zie hen vossenjagen en zie hen een vossenjacht bemannen.

Daarom is het goed dat er een NLC is, de Nederlandse Luister Club. Daarom ook is het goed dat er elke maand een paar pagina"s in Electron zijn, speciaal voor de beginnende, vaak jonge amateur, die alleen nog luistert. Juist in deze rubriek lezen wij ervaringen van beginners in onze hobby. Dat komt omdat de redacteur vraagt om dit soort reacties. Daarmee lok je uit dat ook de nieuwkomer ruimte krijgt om zijn ervaringen te delen met anderen; ervaringen, die voor andere nieuwkomers gemakkelijk begrepen worden. Ook het maandelijks steeds opnieuw samenstellen van zo'n rubriek kost enorm veel vrije tijd.

Dames en heren, het verheugt het bestuur van de Stichting Wetenschappelijk Radiofonds Veder dat het Hoofdbestuur van de VERON iemand heeft voorgedragen als Amateur van het jaar 1999, die veel van zijn vrije tijd inzet ten behoeve van de jeugd in de amateurwereld en ten behoeve van de Nederlandse zend- en luisteramateur. Hij heeft dan weliswaar een A-machtiging, maar je doet hem geen groter plezier dan door hem aan te duiden met zijn NL-nummer. Het Stichtingsbestuur heeft deze voordracht gaarne overgenomen.

Ik geef nu gaarne het woord aan Cok de Hoog, secretaris van het Wetenschappelijk Radiofonds Veder. Hij zal u gaan onthullen wie de Amateur van het jaar 1999 wordt.

Amateur van het jaar 1999 is M.C.P. Mandos, Thieu PAØMPM en NL-199 uit Eindhoven.