Prijsuitreiking de heer D.J. Moelker

Considerans, uitgesproken door prof.dr.ir. Wim C. van Etten
op de NERG bijeenkomst te Eindhoven op dinsdag 16 november 1999

Mijnheer de voorzitter, dames en heren,

Het bestuur van het Vederfonds heeft besloten om de Vederprijs 1998 toe te kennen aan de heer dr. ir. Dignus-Jan Moelker.

Het onderzoek, op basis waarvan de toekenning is geschied, verschaft duidelijkheid omtrent de vraag of het mogelijk is, om met voldoende nauwkeurigheid en extreme bedrijfszekerheid verkeersvliegtuigen met behulp van satellietplaatsbepaling onder zeer slechte zichtomstandigheden veilig te kunnen laten landen. De heer Moelker werd geconfronteerd met het gegeven, dat de uiterst zwakke spread-spectrum satellietsignalen, die ongeveer 20 dB onder het natuurlijke ruisniveau liggen en vanuit de ruimte worden ontvangen, door allerlei natuurlijke en "man made" stoorbronnen, gemakkelijk onbruikbaar kunnen worden. Deze effecten dreigen een streep te halen door de talrijke toepassingsmogelijkheden van satellietnavigatie, wanneer daar risico's ten aanzien van veiligheid of milieu aan verbonden zijn. Vergelijkbare interferentieproblemen komen aan de orde bij spread-spectrum communicatiesystemen, vooral bij mobiele toepassingen.

Moelker heeft de moeilijke, maar uiteindelijk vruchtbaar gebleken weg gekozen om deze interferentieproblematiek in drie fasen aan te pakken:
  • De eerste stap was het modeleren van interferentie-effekten op de synchronisatieprestaties van spread-spectrum ontvangers. Daarbij heeft hij vooral aandacht geschonken aan de theoretische grenzen en de mogelijkheden van realistische ont-vangerconcepten.

  • Vervolgens heeft hij modellen ontwikkeld voor de capaciteit van coëxisterende breedband- en smalband mobiele communicatiesystemen. Omdat spread-spectrum technologie gebruikt zal gaan worden voor toekomstige mobiele telecommunicatie, heeft hij met name aandacht geschonken aan de co-existentie van spread-spectrum- (CDMA) en smalbandconcepten zoals GSM.

  • Tot slot heeft hij interferentieonderdrukkingstechnieken geoptimaliseerd voor satellietplaatsbepalingssystemen zoals het Amerikaanse global positioning system (GPS) en het Russische global navigation satellite system (GLONASS). De mate van succes heeft hij daarbij niet uitgedrukt in parameters als dB, maar in voor navigatietoepassingen meer relevante grootheden als nauwkeurigheid van de positie-bepaling.

Met zijn aanpak heeft Dr. Moelker tevens duidelijk gemaakt, dat radiocommunicatie- en radioplaatsbepalingssystemen zeer nauw verbonden zijn. Het grootste onderscheid tussen beide klassen van systemen is, dat bij telecommunicatie vooral informatie overgebracht wordt, terwijl bij navigatie veeleer bekende informatie wordt verstuurd, maar dat daarbij de propagatietijd de eigenlijke informatie in zich bergt. Opvallend is, dat hij interferentie in verschillende domeinen al dan niet gelijktijdig aanpakt. Daarbij moeten we denken aan het tijd-, frequentie-, modulatie-, code-, amplitude- en tot slot het spatiële domein.

De heer Moelker heeft bewezen, dat grondige theoretische analyse van interferentie en de gevolgen daarvan belangrijk zijn, en vervolgens de wegen aangegeven hoe op ba-sis van deze grondige kennis interferentie bestreden kan worden. Dat wil zeggen hoe de scheiding tussen gewenste informatie en ongewenste interferentie geoptimaliseerd kan worden. De scheiding van signaal en interferentie neemt in belangrijkheid sterk toe, doordat de mate waarin het scheiden van "vriend en vijand" slaagt, in belangrijke mate gaat bepalen wat de praktische capaciteit van het beschikbare frequentiespec-trum zal zijn. Het behoeft daarom geen betoog wat de economische impact kan zijn van efficiënte en effectieve interferentiebestrijding.

De prestaties van Dr. Moelker zijn inmiddels ook internationaal bekend geworden, wat blijkt uit het feit, dat hij in 1997 een Best Paper Award kreeg van het prestigieuze Amerikaanse "Institute of Navigation".

Gezien deze overwegingen is het Vederfonds zeer verheugd, dat in de persoon van dr.ir. Moelker de Vederprijs ook in 1998 weer een waardig prijswinnaar kent, die representatief is voor het hoogwaardige wetenschappelijk onderzoek dat op radiogebied in Nederland plaatsvindt.

En dan verzoek ik thans de voorzitter van het Vederfonds, Mevr. Françoise Olthof-Kosters, om de prijs te overhandigen aan de heer dr.ir. Dignus-Jan Moelker.